Ο χωρισμός των δύο γονέων, θεωρείται ένα από τα πιο στρεσσογόνα συμβάντα για όλα τα μέλη που αποτελούν μια οικογένεια. Τα παιδιά βιώνουν το «σπάσιμο» του οικογενειακού πυρήνα, σαν ένα άδικο γεγονός, αισθάνονται θλίψη και πίκρα. Πολλές φορές θυμώνουν με τον ένα από τους δύο γονείς, τον οποίο θεωρούν ως υπεύθυνο για αυτή την απόφαση.
Για να μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως τη νέα κατάσταση και να αποδεχτούν πως είναι οριστική, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες.
Είναι θεμελιώδες, από την πλευρά και των δύο γονέων, να υπάρχει ειλικρίνεια, και σαφήνεια σε ότι λέγεται στα παιδιά, τα οποία έχουν ανάγκη να γνωρίζουν με ποιον από τους δύο γονείς θα ζήσουν και κάθε πότε θα βλέπουν τον άλλο. Έχουν επίσης ανάγκη να ακούσουν πως και οι δύο γονείς τα αγαπάνε όπως πριν το χωρισμό.
Το άγχος που προκαλεί ένα διαζύγιο στα παιδιά μπορεί να μειωθεί, αν η γονείς καταφέρουν να διατηρήσουν μεταξύ τους μια καλή φιλική σχέση συνεργασίας.
Η πλειοψηφία των παιδιών, θέλουν τους γονείς τους να ζούνε μαζί και για αυτό το λόγο μπορεί να τους είναι εξαιρετικά δύσκολο, να δεχτούν αυτή την κατάσταση σαν οριστική.
Μερικές φορές, το παιδί , μπορεί να αισθανθεί ως το ίδιο υπεύθυνο για τον χωρισμό των γονιών του και για αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να του εξηγήσουν πως το διαζύγιο οφείλεται στο γεγονός πως οι αυτοί οι δύο δεν τα πάνε πλέον καλά μαζί και δεν έχει καμία σχέση με το ίδιο.
Οι μέχρι τώρα έρευνες που έχουν γίνει για τις συνέπειες ενός διαζυγίου στο παιδί, έχουν δείξει, ότι παρόλο τον αρχικό πόνο και θλίψη, τα περισσότερα παιδιά ανακτούν μια καλή ψυχολογία μέσα στα πρώτα δύο χρόνια που ακολουθούν το χωρισμό. Απαραίτητο για να συμβεί αυτό είναι οι γονείς να εξακολουθούν να συνεργάζονται μεταξύ τους σε θέματα που αφορούν το παιδί και να έχουν οριστικοποιηθεί οι επισκέψεις από τον γονέα που μένει μακριά.
Η πιο κρίσιμη στιγμή είναι αυτή που αμέσως ακολουθεί τον χωρισμό, όταν οι ίδιοι οι γονείς θα πρέπει να έρθουν αντιμέτωποι με τα συναισθήματα που τους προκαλεί το τέλος του γάμου τους και με τη δική τους στεναχώρια. Τη στιγμή αυτή είναι δύσκολο να συμπεριφερθούν προσεχτικά και ώριμα αν και είναι η στιγμή που τα παιδιά τους έχουν μεγάλη ανάγκη για υποστήριξη.
Τα παιδιά που έχουν υποστεί μεγάλους καβγάδες και σκηνές βίας μέσα στην οικογένεια πριν από το διαζύγιο, ή που έχουν ένα γονιό αλκοολικό ή με ψυχικές διαταραχές, δύναται αρχικά να αισθανθούν ανακούφιση από τον χωρισμό. Στη συνέχεια ωστόσο, μπορεί να νιώσουν ενοχή ή την ανάγκη να προστατεύσουν τον πιο αδύναμο από του γονείς.
Τα παιδιά όπως και οι μεγάλοι που εμπλέκονται σε ένα διαζύγιο, συνήθως περνάνε πέντε φάσεις παρόμοιες με τις φάσεις ενός πένθους. Ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιά εκφράζουν αυτό το άγχος, εξαρτάται από την ηλικία τους, την γνωστική και την συναισθηματική τους ωριμότητα και τα από τα ατομικά τους χαρακτηριστικά.
Αυτές οι 5 φάσεις περιλαμβάνουν :
1) ΤΗΝ ΑΡΝΗΣΗ
Ορισμένα παιδιά δεν αποδέχονται το χωρισμό των γονιών τους. Προσπαθούν να αποφύγουν κάθε συζήτηση σχετική με το θέμα, τείνουν να απομονώνονται ή να δείχνουν φαινομενικά αδιάφορα.
2) ΤΟΝ ΘΥΜΟ
Όταν τα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι ο χωρισμός των γονέων τους είναι αναπόφευκτος, μπορεί να εμφανίσουν θυμό απέναντι στον ένα από τους δύο, απέναντι στους συνομήλικους τους και στους συμμαθητές τους. Τα μικρά παιδιά αποχτούν χειριστική συμπεριφορά εντονότερη από ότι πριν το διαζύγιο.
Το παιδί ενδέχεται να εκφράζει το θυμό του κι εκτός σπιτιού και για αυτό θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί στο σχολείο να έχουν πληροφορηθεί για το διαζύγιο. Έτσι θα δείξουν μεγαλύτερη κατανόηση για τη συμπεριφορά του μαθητή τους. Συχνά τα παιδιά που οι γονείς τους χωρίζουν, παρουσιάζουν πτώση στη σχολική τους απόδοση, εξαιτίας της κατάστασης που υπάρχει στο σπίτι.
3) ΤΗΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΠΑΝΑΣΥΝΔΕΣΗΣ
Μερικά παιδιά, πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν κάτι τα ίδια, έτσι ώστε να αποτρέψουν το χωρισμό των γονιών τους. Σ’ αυτή την περίπτωση είναι σημαντικό οι γονείς να τα καθησυχάσουν για το γεγονός ότι τα ίδια δεν είναι υπεύθυνα με κάτι που έκαναν ή δεν έκαναν και που ίσως προκάλεσε το διαζύγιο και πως δεν γίνεται οι γονείς να επιστρέψουν μαζί.
4) ΤΗΝ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ
Όταν τα παιδιά, έχουν πλήρη συνείδηση, ότι ο χωρισμός των γονέων τους είναι οριστικός, μπορεί να περάσουν μια φάση κατάθλιψης κατά τη διάρκεια της οποίας τείνουν να απομονώνονται και να κλαίνε εύκολα.
5) Η ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΧΩΡΙΣΜΟΥ
Σχεδόν για όλα τα παιδιά φτάνει η χρονική στιγμή που ο χωρισμός των γονέων γίνεται οριστικά αποδεκτός και τα παιδιά εξελίσσονται μέσα από τις νέες οικογενειακές συνθήκες.
Στην περίπτωση που οι γονείς των παιδιών δεν διατηρούν μια φιλική μεταξύ τους σχέση, αλλά εμπλέκονται σε μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες ,σε συχνούς καβγάδες που αφορούν την επικοινωνία, αλληλοκατηγορούνται κλπ, τα στάδια αυτά δεν προχωράνε ομαλά και μπορεί να εμφανιστούν προβλήματα στο συναίσθημα, στην συμπεριφορά , στη σχολική απόδοση και στη συνολική λειτουργικότητα.
Τα μικρότερα παιδιά, μπορεί να παλινδρομήσουν σε συμπεριφορές πρωιμότερων αναπτυξιακών σταδίων, πχ αρχίζουν να πιπιλάνε τον αντίχειρα, η ομιλία τους γίνεται πάλι «μπεμπέ», και χάνουν τον έλεγχο σφιγκτήρων που προηγούμενα είχανε αποκτήσει (ενούρηση, εγκόπριση).
Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να αποσύρονται , να κλείνονται στον εαυτό τους, να χάσουν τον ενδιαφέρον τους για το σχολείο ή για άλλα πράγματα που παλαιότερα τους ενδιέφεραν. Σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να εκδηλώσουν αυτοκτονικές ιδέες ή και να διαπράξουν κάποια απόπειρα.
Γιάννης Χουστουλάκης
ΠΑΙΔΟΨΥΧΙΑΤΡΟΣ
Μ. Κιουρή 9-13 & Ζαΐμη 2
Κερατσίνι
Τηλ 2104632965, 6970039114
www.child-psychiatry.gr
